42 lata temu Kopalnia Soli „Wieliczka” została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Znalazła się wśród 12 miejsc i obiektów, które zapoczątkowały prestiżowy spis skarbów ludzkości.
Jedyna taka na świecie
„Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce stanowi jedyny obiekt górniczy na świecie, czynny bez przerwy od średniowiecza do chwili obecnej. Jej oryginalne wyrobiska (chodniki, pochylnie, komory eksploatacyjne, jeziora, szyby, szybiki) ilustrują wszystkie etapy rozwoju techniki górniczej w poszczególnych epokach historycznych” – napisano w uzasadnieniu.
Czytelne ślady ponad siedmiowiekowej eksploatacji czynią z podziemnej Wieliczki unikatową encyklopedię solnego górnictwa. To jednak nie wszystko, bowiem wartość kopalni wynika również z jej duchowej spuścizny, ze znaczenia dla kultury oraz narodowej tożsamości. Obecność na Liście UNESCO stanowi powód do dumy, jest również zobowiązaniem do szczególnej troski. Kopalnia trwa dzięki nieprzerwanej pracy górników, którzy zabezpieczają bezcenne komory i chodniki, chronią leżące na powierzchni miasto. Górniczy wysiłek jest niezbędny, by Kopalnię Soli „Wieliczka” zachować oraz udostępnić społeczeństwu.
Pierwsza dwunastka
Pierwszy skład Listy uzgodniono podczas sesji UNESCO, która odbyła się w dniach 5-8 września 1978 roku w Waszyngtonie. Podziemna Wieliczka oraz Stare Miasto w Krakowie znalazły się w doborowym towarzystwie m.in. Parku Yellowstone, Wysp Galapagos czy katedry w Akwizgranie. Od tamtej pory Lista UNESCO wydłużyła się do ponad 1000 obiektów, które stanowią „najwyższą powszechną wartość” i są spuścizną całej ludzkości. 16 z nich znajduje się w Polsce. W roku 2013 rozszerzono wpis wielickiej kopalni o kopalnię w Bochni oraz Zamek Żupny – wspólnie figurują na Liście jako Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni.
Praca na rzecz pokoju
UNESCO, czyli Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury powstała jesienią 1945. Tuż po niszczycielskiej okrutnej wojnie potrzebna była nadzieja, że świat da się odbudować dzięki międzynarodowej współpracy, nie zaś pod dyktando brutalnej siły, pod presją militarnych potencjałów. UNESCO miało i wciąż ma za zadanie dbać o pokój poprzez wspieranie kultury, edukacji, nauki, poprzez dialog między kulturami i cywilizacjami. W preambule Aktu Konstytucyjnego UNESCO czytamy, że wojny rodzą się w ludzkich umysłach i tam też powinny być zwalczane.
Lista UNESCO jest najlepszym dowodem na to, jak wiele mamy wspólnego. Kulturowe oraz przyrodnicze skarby jednoczą wokół siebie, inspirują do poszerzania wiedzy, a także do pokojowej dyskusji i współdziałania na rzecz ochrony światowego dziedzictwa – naszego dziedzictwa.
