Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków został ustanowiony ponad 40 lat temu. Obchodzimy go 18 kwietnia. Z tej okazji 11 kwietnia odbyła się w Krakowie konferencja pt. „Pomnik historii. Rozkodować miejsce i czas”. W eksperckim spotkaniu udział wzięli przedstawiciele Kopalni Soli „Wieliczka”.
Czym jest zabytek?
Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku definiuje zabytek następująco: „nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową”.
Zabytki stanowią dziedzictwo ludzkości. Przypominają o ciągłości dziejów, są źródłem bezcennej wiedzy, a także powodem do dumy. Formami ochrony zabytków są m.in. wpis do rejestru oraz status pomnika historii. Troska o zabytki wyraża się również poprzez ich udostępnianie. Skrupulatnie badane i dokumentowane są bezcennym źródłem wiedzy o przeszłości.
Kopalnia Soli „Wieliczka” w rejestrze zabytków figuruje od roku 1976. Dwa lata później została wpisana na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO, a w roku 1994 odnotowano ją wśród pomników historii.
Pomniki historii
Pierwsze obiekty uznano za pomniki historii 30 lat temu (dokładnie 8 września 1994 roku). Status pomnika historii przyznaje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W ten sposób wyróżnione zostają zabytki nieruchome o szczególnym znaczeniu ponadregionalnym, posiadające wybitne walory naukowe, historyczne, artystyczne, a także utrwalone w społecznej świadomości.
Małopolska szczyci się wieloma skarbami, m.in. unikatowymi zespołami miejskimi, architektonicznymi, wspaniałymi świątyniami, a także kopalniami soli w Wieliczce i Bochni. W ramach regionalnych obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w Urzędzie Miasta Krakowa zagościła również wystawa przedstawiająca małopolskie pomniki historii.
Dziedzictwo materialne i niematerialne
Kopalnia Soli „Wieliczka” działa od ponad 700 lat. Poszukiwania i eksploatacja złóż soli wymagały na przestrzeni wieków dużych nakładów finansowych, a także umiejętności. Wydobywana w Wieliczce sól przez wiele stuleci gwarantowała Rzeczypospolitej dobrobyt. Sól była w dawnych wiekach niezwykle kosztowną przyprawą, dlatego też zapewniała ogromne wpływy do królewskiego skarbca.
Dzisiejsza Kopalnia Soli „Wieliczka” to przede wszystkim bezcenny zabytek, a najważniejszym zadaniem współczesnej załogi jest jego zabezpieczanie oraz udostępnianie wszystkim tym, którzy pragną go poznać. Ta zmiana w postrzeganiu roli i przyszłości kopalni została zapoczątkowana w latach 60. XX wieku. W 1996 roku wielicka kopalnia zakończyła eksploatację soli, a tym samym jej podstawowym zadaniem stało się zwalczanie zagrożeń górniczych oraz zabezpieczanie podziemnych wyrobisk poeksploatacyjnych przy równoczesnym rozwoju szeroko rozumianej turystyki. Trwa również mecenat, jakim zarządy kopalni obejmowały artystyczne aspekty Kontynuowany jest również mecenat, jakim zarządy kopalni obejmowały artystyczne aspekty działalności górników (dziedzictwo muzyczne, rzeźbiarskie).
Konferencja z okazji święta zabytków
Regionalne obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków upłynęły pod znakiem konferencji „Pomnik historii. Rozkodować miejsce i czas”. Spotkanie w Sali Obrad Miasta Krakowa rozpoczęło się przemówieniem dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa dr hab. Katarzyny Zalasińskiej oraz wykładem prof. dr hab. Piotra Dobosza, członka Rady Naukowej NID, prodziekana Wydziału Prawa i Administracji UJ.
Ekspertów zajmowały m.in. kwestie związane z praktycznymi aspektami zarządzania pomnikiem historii. Wielicką kopalnię zaprezentowali Agnieszka Wolańska, pełnomocnik zarządu ds. historii i kultury w Kopalni Soli „Wieliczka” oraz Mariusz Kot, dyrektor ds. górniczych i turystyki. Konferencję zorganizował Narodowy Instytut Dziedzictwa.
fot. Narodowy Instytut Dziedzictwa
